اسکریپت‌های بین‌سایتی (XSS)

مقدمه

اسکریپت‌های بین‌سایتی (Cross-Site Scripting یا XSS) یکی از شایع‌ترین و خطرناک‌ترین آسیب‌پذیری‌های امنیت وب است. این آسیب‌پذیری به مهاجم اجازه می‌دهد تا کدهای مخرب را در وب‌سایت‌های معتبر تزریق کند و آن‌ها را به کاربران ناآگاه ارائه دهد. این کدهای مخرب معمولاً به صورت جاوااسکریپت هستند، اما می‌توانند شامل سایر زبان‌های اسکریپت‌نویسی سمت کاربر مانند VBScript یا Flash نیز باشند. درک XSS برای هر کسی که با توسعه وب یا امنیت سایبری سروکار دارد، حیاتی است. این مقاله به بررسی عمیق XSS، انواع آن، روش‌های بهره‌برداری، و راهکارهای پیشگیری از آن می‌پردازد.

XSS چیست و چگونه کار می‌کند؟

XSS زمانی رخ می‌دهد که یک برنامه وب داده‌هایی را که از طرف کاربر دریافت می‌کند، به درستی اعتبارسنجی یا رمزگذاری نکند. مهاجم می‌تواند از این ضعف برای وارد کردن کدهای مخرب به وب‌سایت استفاده کند. وقتی کاربر صفحه‌ای را که حاوی کد مخرب است بازدید می‌کند، کد در مرورگر کاربر اجرا می‌شود. این امر به مهاجم اجازه می‌دهد تا:

• **کوکی‌های کاربر را سرقت کند:** این کوکی‌ها معمولاً حاوی اطلاعات حساس مانند جزئیات ورود به سیستم هستند.
• **محتوای وب‌سایت را تغییر دهد:** مهاجم می‌تواند ظاهر وب‌سایت را دستکاری کند و کاربران را فریب دهد.
• **کاربران را به وب‌سایت‌های مخرب هدایت کند:** این وب‌سایت‌ها می‌توانند حاوی بدافزار باشند یا از کاربران اطلاعات شخصی را سرقت کنند.
• **اقدامات غیرمجاز را از طرف کاربر انجام دهد:** مهاجم می‌تواند به عنوان کاربر وارد سیستم شود و اقداماتی مانند ارسال پیام یا تغییر تنظیمات حساب را انجام دهد.

انواع XSS

XSS به طور کلی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:

• **XSS ذخیره‌شده (Stored XSS):** در این نوع XSS، کد مخرب به طور دائم در سرور وب‌سایت ذخیره می‌شود، مانند پایگاه داده، تابلوی پیام، یا بخش نظرات. هر بار که کاربر صفحه‌ای را که حاوی کد مخرب است بازدید می‌کند، کد اجرا می‌شود. این نوع XSS خطرناک‌ترین نوع است، زیرا می‌تواند تعداد زیادی کاربر را تحت تأثیر قرار دهد. برای مثال، یک مهاجم می‌تواند یک نظر حاوی کد مخرب در یک وبلاگ ارسال کند. هر کسی که آن نظر را مشاهده کند، مورد حمله قرار می‌گیرد.
• **XSS بازتابی (Reflected XSS):** در این نوع XSS، کد مخرب در درخواست کاربر قرار دارد و توسط سرور به کاربر بازتاب داده می‌شود. کد مخرب معمولاً از طریق پارامترهای URL یا فرم‌های ورودی وارد می‌شود. این نوع XSS معمولاً نیاز به فریب دادن کاربر برای کلیک کردن بر روی یک لینک مخرب دارد. برای مثال، یک مهاجم می‌تواند یک لینک ایمیل حاوی کد مخرب ارسال کند. وقتی کاربر روی لینک کلیک می‌کند، کد در مرورگر او اجرا می‌شود.
• **XSS مبتنی بر DOM (DOM-based XSS):** در این نوع XSS، آسیب‌پذیری در کد جاوااسکریپت سمت کاربر وجود دارد. کد مخرب در DOM (Document Object Model) صفحه تزریق می‌شود و در مرورگر کاربر اجرا می‌شود. این نوع XSS معمولاً نیاز به درک عمیق از کد جاوااسکریپت وب‌سایت دارد.

انواع XSS

نوع XSS	شرح	خطر
XSS ذخیره‌شده	کد مخرب در سرور ذخیره می‌شود.	بسیار بالا
XSS بازتابی	کد مخرب در درخواست کاربر قرار دارد.	متوسط
XSS مبتنی بر DOM	آسیب‌پذیری در کد جاوااسکریپت سمت کاربر وجود دارد.	متوسط

روش‌های بهره‌برداری از XSS

مهاجمان می‌توانند از روش‌های مختلفی برای بهره‌برداری از XSS استفاده کنند. برخی از رایج‌ترین روش‌ها عبارتند از:

• **تزریق کدهای جاوااسکریپت:** این رایج‌ترین روش بهره‌برداری از XSS است. مهاجمان می‌توانند کدهای جاوااسکریپت مخرب را در فرم‌های ورودی، پارامترهای URL، یا سایر قسمت‌های وب‌سایت تزریق کنند.
• **استفاده از تگ‌های HTML:** مهاجمان می‌توانند از تگ‌های HTML مانند `<script>` یا `<img>` برای تزریق کد مخرب استفاده کنند.
• **استفاده از رویدادهای HTML:** مهاجمان می‌توانند از رویدادهای HTML مانند `onload` یا `onerror` برای اجرای کد مخرب استفاده کنند.
• **فریب دادن کاربر:** مهاجمان می‌توانند از تکنیک‌های مهندسی اجتماعی برای فریب دادن کاربران به کلیک کردن بر روی لینک‌های مخرب یا وارد کردن اطلاعات حساس در فرم‌های ورودی استفاده کنند.

راهکارهای پیشگیری از XSS

پیشگیری از XSS نیازمند یک رویکرد چند لایه است. برخی از مهم‌ترین راهکارها عبارتند از:

• **اعتبارسنجی ورودی (Input Validation):** تمام داده‌های ورودی کاربر را به دقت اعتبارسنجی کنید. این شامل بررسی نوع داده، طول داده، و قالب داده است.
• **رمزگذاری خروجی (Output Encoding):** تمام داده‌هایی که از پایگاه داده یا سایر منابع به کاربر نمایش داده می‌شوند را به درستی رمزگذاری کنید. این کار از اجرای کدهای مخرب در مرورگر کاربر جلوگیری می‌کند.
• **استفاده از Content Security Policy (CSP):** CSP یک مکانیزم امنیتی است که به شما امکان می‌دهد مشخص کنید چه منابعی (مانند اسکریپت‌ها، تصاویر، و سبک‌ها) می‌توانند توسط مرورگر بارگیری شوند.
• **به‌روزرسانی نرم‌افزار:** اطمینان حاصل کنید که تمام نرم‌افزارهای مورد استفاده در وب‌سایت شما، از جمله سیستم مدیریت محتوا (CMS)، کتابخانه‌ها، و فریم‌ورک‌ها، به آخرین نسخه به‌روزرسانی شده‌اند.
• **استفاده از فریم‌ورک‌های امن:** از فریم‌ورک‌های امنیتی که به‌طور خودکار در برابر XSS محافظت می‌کنند، استفاده کنید.
• **آموزش توسعه‌دهندگان:** به توسعه‌دهندگان خود آموزش دهید تا در مورد XSS و سایر آسیب‌پذیری‌های امنیتی آگاه شوند و بتوانند کدهای امن‌تری بنویسند.
• **استفاده از ابزارهای اسکن آسیب‌پذیری:** از ابزارهای اسکن آسیب‌پذیری برای شناسایی آسیب‌پذیری‌های XSS در وب‌سایت خود استفاده کنید.

مثال‌هایی از روش‌های پیشگیری

• **رمزگذاری HTML:** برای رمزگذاری متن‌هایی که در تگ‌های HTML نمایش داده می‌شوند، از توابع رمزگذاری HTML مانند `htmlspecialchars()` در PHP یا `escapeHtml()` در جاوااسکریپت استفاده کنید.
• **رمزگذاری URL:** برای رمزگذاری متن‌هایی که در پارامترهای URL استفاده می‌شوند، از توابع رمزگذاری URL مانند `urlencode()` در PHP یا `encodeURIComponent()` در جاوااسکریپت استفاده کنید.
• **رمزگذاری جاوااسکریپت:** برای رمزگذاری متن‌هایی که در کدهای جاوااسکریپت استفاده می‌شوند، از توابع رمزگذاری جاوااسکریپت مانند `JSON.stringify()` استفاده کنید.

ابزارهای تشخیص و پیشگیری از XSS

• **OWASP ZAP:** یک ابزار رایگان و متن‌باز برای اسکن آسیب‌پذیری‌های وب، از جمله XSS. OWASP ZAP
• **Burp Suite:** یک ابزار تجاری برای تست نفوذ وب، از جمله XSS. Burp Suite
• **Acunetix:** یک ابزار تجاری برای اسکن آسیب‌پذیری‌های وب، از جمله XSS. Acunetix
• **SonarQube:** یک پلتفرم برای بررسی کیفیت کد، که می‌تواند به شناسایی آسیب‌پذیری‌های XSS در کد منبع کمک کند. SonarQube
• **Content Security Policy (CSP) Header:** با پیکربندی صحیح هدر CSP، می‌توانید از اجرای کدهای مخرب در مرورگر کاربر جلوگیری کنید. CSP

تحلیل فنی XSS

تحلیل فنی XSS شامل بررسی کد منبع وب‌سایت، ترافیک شبکه، و رفتار مرورگر کاربر است. این کار به شناسایی آسیب‌پذیری‌های XSS و درک نحوه بهره‌برداری از آن‌ها کمک می‌کند. برخی از ابزارهای مورد استفاده در تحلیل فنی XSS عبارتند از:

• **مرورگرهای وب با ابزارهای توسعه‌دهنده:** مرورگرهایی مانند Chrome و Firefox دارای ابزارهای توسعه‌دهنده هستند که به شما امکان می‌دهند کد منبع وب‌سایت را بررسی کنید، ترافیک شبکه را نظارت کنید، و رفتار جاوااسکریپت را اشکال‌زدایی کنید.
• **Proxy Tools:** ابزارهایی مانند Burp Suite به شما امکان می‌دهند ترافیک شبکه بین مرورگر و سرور را رهگیری و دستکاری کنید.
• **Debugger:** دیباگرها به شما امکان می‌دهند کد جاوااسکریپت را خط به خط اجرا کنید و متغیرها و مقادیر آن‌ها را بررسی کنید.

تحلیل حجم معاملات XSS

تحلیل حجم معاملات XSS شامل بررسی داده‌های مربوط به حملات XSS است. این کار به درک روندها و الگوهای حملات XSS کمک می‌کند. برخی از منابع داده برای تحلیل حجم معاملات XSS عبارتند از:

• **گزارش‌های امنیتی:** شرکت‌های امنیتی مانند Verisign و Symantec گزارش‌های امنیتی منظمی را منتشر می‌کنند که شامل اطلاعاتی در مورد حملات XSS است. Verisign Symantec
• **فیدهای تهدید:** فیدهای تهدید اطلاعاتی را در مورد تهدیدات امنیتی، از جمله حملات XSS، ارائه می‌دهند.
• **سیستم‌های تشخیص نفوذ (IDS):** سیستم‌های IDS می‌توانند حملات XSS را شناسایی و گزارش کنند.

XSS و سایر آسیب‌پذیری‌های وب

XSS اغلب با سایر آسیب‌پذیری‌های وب مانند SQL Injection، Cross-Site Request Forgery (CSRF)، و Clickjacking ترکیب می‌شود. مهاجمان می‌توانند از این ترکیبات برای انجام حملات پیچیده‌تر و خطرناک‌تر استفاده کنند.

نکات تکمیلی

• همیشه فرض کنید که ورودی کاربر غیرقابل اعتماد است.
• از رمزگذاری خروجی به عنوان یک لایه دفاعی استفاده کنید، حتی اگر ورودی را اعتبارسنجی کرده‌اید.
• به طور منظم وب‌سایت خود را برای آسیب‌پذیری‌های XSS اسکن کنید.
• به توسعه‌دهندگان خود آموزش دهید تا در مورد XSS و سایر آسیب‌پذیری‌های امنیتی آگاه شوند.

منابع بیشتر

• OWASP XSS Prevention Cheat Sheet: یک راهنمای جامع برای پیشگیری از XSS.
• Mozilla Developer Network - Cross-Site Scripting: اطلاعاتی در مورد XSS از Mozilla.
• SANS Institute - Cross-Site Scripting: آموزش‌های XSS از SANS Institute.

امنیت وب جاوااسکریپت VBScript Flash پارامترهای URL بدافزار DOM OWASP ZAP Burp Suite Acunetix SonarQube CSP SQL Injection Cross-Site Request Forgery (CSRF) Clickjacking OWASP XSS Prevention Cheat Sheet Mozilla Developer Network - Cross-Site Scripting SANS Institute - Cross-Site Scripting Verisign Symantec

حملات سایبری رمزنگاری توسعه وب امنیت سایبری سیستم مدیریت محتوا (CMS) فریم‌ورک‌های امن ابزارهای اسکن آسیب‌پذیری سیستم‌های تشخیص نفوذ (IDS) مهندسی اجتماعی ترافیک شبکه

تحلیل حجم معاملات بهره‌برداری از آسیب‌پذیری‌ها اعتبارسنجی ورودی رمزگذاری خروجی تست نفوذ وب کد منبع

پلتفرم‌های معاملات آتی پیشنهادی

پلتفرم	ویژگی‌های آتی	ثبت‌نام
Binance Futures	اهرم تا ۱۲۵x، قراردادهای USDⓈ-M	همین حالا ثبت‌نام کنید
Bybit Futures	قراردادهای معکوس دائمی	شروع به معامله کنید
BingX Futures	معاملات کپی	به BingX بپیوندید
Bitget Futures	قراردادهای تضمین شده با USDT	حساب باز کنید
BitMEX	پلتفرم رمزارزها، اهرم تا ۱۰۰x	BitMEX

به جامعه ما بپیوندید

در کانال تلگرام @strategybin عضو شوید برای اطلاعات بیشتر. بهترین پلتفرم‌های سودآور – همین حالا ثبت‌نام کنید.

در جامعه ما شرکت کنید

در کانال تلگرام @cryptofuturestrading عضو شوید برای تحلیل، سیگنال‌های رایگان و موارد بیشتر!